Tri Khoan chuyển ngữ
Daniel Esparza | 29/07/21
Chữ ‘secretum’ nguyên gốc trong tiếng Latinh không có nghĩa là “ẩn giấu”, chỉ đơn giản có nghĩa là “riêng biệt.”
Thật khó để nói tên “Vatican” ban đầu xuất phát từ đâu. Chắc chắn, nó là tên của một trong bảy ngọn đồi của Rôma, tất cả đều nằm ở bờ đông của con sông Tiber, trong nội vi tường thành. Nhưng có một số giả thiết khác nhau liên quan đến tên gọi Colle Vaticano — nghĩa đen là “Đồi Vatican” — có nguồn gốc như thế nào.
Ngay từ thế kỷ thứ nhất, nhà hùng biện và triết học gia nổi tiếng người Rôma, Marcus Terentius Varro, đã tuyên bố rằng chữ này có nguồn gốc từ một vị thần thành hoàng địa phương được tin là ban cho trẻ sơ sinh khả năng nói. Vị thần đó tên là “Vaticanus” sẽ “chịu trách nhiệm về các nguyên tắc của tiếng nói con người; đối với trẻ sơ sinh, ngay khi chúng được chào đời, phát ra âm thanh tạo thành âm tiết đầu tiên trong từ Vaticanus, và do đó được gọi là vagire (khóc) là từ diễn tả âm thanh mà trẻ sơ sinh lần đầu tiên tạo ra.” Quả thật Thánh Augustinô, rất rõ về tác phẩm của Varro, đã đề cập đến vị thần này ba lần trong tác phẩm City of God (Thành trì của Chúa) của ngài, và đề cập một cách rõ ràng đến niềm tin phổ biến của người Rôma. (Xem Augustine, Thành trì của Chúa, 4, 8). Tuy nhiên, nhiều khả năng chữ này bắt nguồn từ tên của một khu định cư thời Etruscan cổ đại, có lẽ được gọi là Vatica hoặc Vaticum. Nhưng chưa có dấu tích của nó đã được phát hiện.
Vatican không phải liên tục là nơi ở của giáo hoàng. Trên thực tế, cho đến giữa thế kỷ 19, các giáo hoàng chủ yếu sống ở Cung điện Lateran, ở phía bên kia thành phố. Nhưng thực tế lịch sử này đã không ngăn cản được trí tưởng tượng của mọi người để gán cho Vatican tất cả các câu chuyện liên quan đến tính thần thoại và “những bí mật” của Giáo hoàng — hầu hết chúng đều dễ bị phá vỡ và phơi bày sự thật. Dưới đây là ba ví dụ ngắn.
1. Văn khố Vatican
Văn khố Vatican không phải là một công viên giải trí cho những nhà lý luận thuyết âm mưu. Trên thực tế, hầu như mọi người sẽ thấy chúng khá nhàm chán. Không khí “huyền bí” bao trùm xung quanh Archivum Secretum Apostolicum Vaticanum — tên đầy đủ chính thức của khu văn khố — có thể do cách dịch sai từ nguyên ngữ Latinh: secretum chỉ đơn giản có nghĩa là “riêng biệt”, như trong cụm từ “sử dụng cá nhân”. Nếu bạn đã từng có một secretaire (bàn thư ký, một bàn làm việc có những ngăn kéo), bạn sẽ có một ít khái niệm điều này có nghĩa là gì: “Văn khố mật” của Vatican chỉ là một kho lưu trữ các tài liệu cá nhân, chủ yếu là thư riêng, biên niên sử và hồ sơ lịch sử của các giáo hoàng trong quá khứ.
Trong bất cứ trường hợp nào, điều này không làm cho Văn khố Vatican trở nên nhàm chán. Một số học giả có thể coi đây là Vườn Địa đàng riêng của họ. Trên các kệ của văn khố, có thể tìm thấy sắc chỉ vạ tuyệt thông của Giáo hoàng đối với Martin Luther bên cạnh cuộn giấy dài 60 mét hoàn chỉnh với biên bản các phiên tòa của Hiệp sĩ Đền Thánh, các bức thư của Michelangelo gửi Đức Giáo hoàng Julius II, những ghi chú về phiên tòa chống lại Galileo, và thậm chí là một lá thư của Đức Giáo hoàng Clement XII gửi cho Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ bảy xin bảo vệ các tu huynh Dòng Phanxicô ở Tây Tạng.
2. “Đường hầm bí mật”
Có một hành lang ẩn mình trong bức tường thời trung cổ duy nhất của Rôma còn lại. Nó kết nối Điện Tông tòa Vatican với Lâu đài Castel Sant’Angelo.
“Lối thoát cuối cùng của các giáo hoàng”, là một lối đi ngầm từ thế kỷ 13. Nó đã thu hút trí tưởng tượng của nhiều nhà văn. Chuyến thăm của văn sĩ Dan Brown đến hành lang đó đã cho ông ý tưởng để viết cuốn tiểu thuyết bán chạy nhất của ông Thiên thần và Ác quỷ — một tác phẩm hư cấu huyền bí miêu tả Vatican là sân khấu cho tất cả các loại âm mưu.
Ông Brown khẳng định lối đi dài khoảng 400m và nối đến thư viện riêng của giáo hoàng. Nhưng trong thực tế, nó dài gấp đôi. Điểm kết của nó gần nơi ở của Giáo hoàng, phía trên trụ sở hiện tại của phòng chuyển thư tín Vatican.
Mặc dù nhiều người thường nghĩ về lối đi này là nơi “thoát hiểm”, nhưng hành lang này chỉ được sử dụng trong những trường hợp vô cùng khẩn cấp. Ví dụ, Đức Alexander VI (Giáo hoàng tai tiếng của Borgia) đã sử dụng nó vào năm 1494 để trú ẩn tại lâu đài Castel Sant’Angelo khi quân đội Pháp của Vua Charles VIII xâm lăng Rôma. Nó cũng được sử dụng vào ngày 6 tháng 5 năm 1527, khi các phe phái Tin lành của vua Charles V cướp phá Rôma. Ngày hôm đó, 147 hiến binh Thụy Sĩ đã hy sinh khi cố gắng bảo vệ mộ Thánh Phêrô, trong khi 42 người khác bảo vệ Giáo hoàng Clement VII vượt qua lối đi khẩn cấp, đến trú ẩn trong lâu đài.
3. Thư viện Vatican
Thư viện Tông tòa Vatican chính thức được thành lập năm 1475, mặc dù nó lâu đời hơn nhiều. Các nhà sử học giải thích Thư viện Tông tòa Vatican có nguồn gốc từ những ngày đầu tiên của Kitô giáo. Thật vậy, một số bản viết tay từ những thế kỷ đầu tiên của Kitô giáo (vốn dĩ) được lưu giữ ở đây. Được thành lập trong Điện Lateran cho đến cuối thế kỷ 13, nó đã phát triển theo cấp số nhân dưới giáo triều của Đức Boniface VIII, người sở hữu một trong những bộ sưu tập bản thảo lớn nhất ở Châu Âu. Tuy nhiên, mãi đến năm 1451 khi Đức Giáo hoàng Nicholas V, một người nổi tiếng đam mê sưu tầm sách, cố gắng tái thiết lại Rôma thành một trung tâm học thuật có tầm quan trọng toàn cầu, xây dựng một thư viện khá khiêm tốn với hơn 1.200 cuốn, bao gồm cả bộ sưu tập riêng của ngài về các tác phẩm kinh điển của Hy Lạp và La Mã, và một loạt các văn bản được mang đến từ Constantinople.
Ngày nay, kho tàng của Thư viện Vatican bao gồm khoảng 75.000 bản sách chép tay 85.000 cổ tịch (tức là các ấn bản được tạo ra trong khoảng thời gian từ khi phát minh ra máy in và thế kỷ 16), với tổng số hơn một triệu cuốn sách. Chẳng có gì là bí mật, tất cả những kho báu này đều có sẵn trên mạng. Bạn có thể tìm kiếm trong thư viện và tải xuống văn khố của thư viện bằng cách nhấp vào đây.
[Nguồn: aleteia]
[Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN 31/7/2021]
