Trong ba tuần nay không một bức hình nào của Đức Phanxicô được công bố

Trong ba tuần nay không một bức hình nào của Đức Phanxicô được công bố

fr.aleteia.org, Cyprien Viet, 2025-03-07

Việc không có một bức hình nào của Đức Phanxicô kể từ khi ngài vào bệnh viện Gemelli ngày 14 tháng 2 đã làm dấy lên nhiều câu hỏi. Không chỉ là sự thiêng liêng hóa hình ảnh giáo hoàng nhưng dường như đáp ứng một logic đơn giản của quyền lực và sự thận trọng trong y khoa.

“Mọi người đều có tự do lựa chọn cách thức và thời điểm để nhìn”: câu trả lời ngắn gọn được các nguồn tin của Vatican đưa ra trong tuần này để trả lời cho câu hỏi của các nhà báo về việc này cho thấy Đức Phanxicô là bậc thầy về truyền thông và về hình ảnh của ngài. Những hình ảnh do trí tuệ nhân tạo làm được lưu hành khi ngài mới vào bệnh viện cho thấy sự thiếu quản lý các công cụ này, làm một số người dùng mạng xã hội bị lầm.

Vấn đề quyền đối với hình ảnh là vấn đề trọng tâm kể từ khi báo chí đại chúng phát triển. Một trong những xúc phạm nghiêm trọng hình ảnh giáo hoàng nhất bắt nguồn từ lần Đức Piô XII hấp hối tháng 10 năm 1958. Bác sĩ riêng của ngài Riccardo Galeazzi-Lisi, người có liên quan đến các mạng lưới lừa đảo và mafia, đã dám chụp hình Đức Gioan-Phaolô II khi ngài hấp hối. Là người giữ danh hiệu tổng giám mục của giáo hoàng và là người đứng đầu nhóm y tế, bác sĩ đã lợi dụng quyền của ông cho đến những giờ cuối cùng của Giáo hoàng ở Dinh nghỉ hè Castel Gandolfo của các giáo hoàng, bán thông tin và hình ảnh cho các phương tiện truyền thông vô đạo đức. Nhà báo bác sĩ người Argentina Nelson Castro viết trong quyển Sức khỏe của các giáo hoàng (La Santé des papes, nxb. Payot, 2023): “Do tính đồi trụy không thể cứu chữa của mình, ông Galeazzi-Lisi lợi dụng tình huống bi thảm này để lẻn vào phòng bệnh. Ông giấu máy ảnh Polaroid trong áo vét. Ông bán các ảnh này cho báo Paris Match và đã gây tai tiếng trên toàn thế giới. Bác sĩ Galeazzi-Lisi đã làm cho tình trạng của Giáo hoàng nặng thêm khi ông dùng kỹ thuật thử nghiệm: ướp xác Đức Piô XII bằng các loại thảo mộc để giữ thi thể của ngài, làm quá trình phân hủy diễn ra nhanh hơn… đến mức thi thể của ngài sắp phát nổ tung khi chuyển từ Dinh Castel Gandolfo về Rôma. Được biết đến với biệt danh “người làm nổ giáo hoàng hoặc tổng giám mục tham nhũng”, bác sĩ Galeazzi-Lisi bị cấm vĩnh viễn khỏi Vatican và bị ra khỏi Hiệp hội Bác sĩ Ý.

Đức Gioan-Phaolô II, hình ảnh được kiểm soát

Những ký ức siêu hiện thực và đau thương của năm 1958 đã làm cho các Giáo hoàng kế nhiệm Đức Piô XII kiểm soát sức khỏe và hình ảnh của mình tốt hơn. Năm 1996, trong Hiến chế Tông đồ của Đại học Dominica theo Lịch Gregorian, Đức Gioan Phaolô II đã ban hành một quy tắc rõ ràng: “Không ai có quyền dùng hình ảnh, bất kỳ bằng phương tiện nào để chụp các hình ảnh Giáo hoàng nằm liệt giường, bệnh hay qua đời, không được thu âm các lời nói của ngài để đăng sau đó.” Các luật lệ này cũng áp dụng cho các bức ảnh chụp sau khi Giáo hoàng qua đời, Đức Phanxicô nêu rõ nguyên tắc: “Nếu bất kỳ ai, sau khi Giáo hoàng qua đời, muốn giữ lại những bức ảnh làm bằng chứng tài liệu, họ phải xin phép Hồng y Nhiếp chính, ngài sẽ không cho phép họ chụp hình nếu Giáo hoàng không mặc phẩm phục giáo hoàng.”

Trong lần Đức Gioan-Phaolô II nằm bệnh viện năm 2005, các bức ảnh ngài mặc áo phụng vụ dự thánh lễ ở nhà nguyện của bệnh viện Gemelli cùng với Tổng giám mục thư ký Stanislaw Dziwisz của ngài được loan truyền. Một bức ảnh khác chụp ngài với ban y tế trước khi rời bệnh viện ngày 13 tháng 3 năm 2005 cũng được loan truyền. Nhưng không có hình ảnh nào trong những ngày cuối cùng của ngài ở Dinh Tông tòa: những hình ảnh cuối là hình ảnh ngài suy yếu đau đớn trong những ngày 20, 27 và 30 tháng 3 năm 2005, lúc này ngài đã phải phẫu thuật mở khí quản nên không thể nói. Đức Gioan-Phaolô II không che giấu nỗi đau của ngài, ngài đưa vào giáo huấn nhưng ngài cũng không để các bức hình “bị đánh cắp” lan truyền. Những hình ảnh về vụ ngài bị ám sát hụt ngày 13 tháng 5 năm 1981 đã lan truyền khắp thế giới, được đưa vào trong các bài tường thuật, minh chứng ngài phải đối diện với cơn đau thể xác theo tinh thần của Chúa Kitô.

Sự thận trọng của Đức Phanxicô

Trong những lần nhập viện năm 2021 và 2023, hình ảnh Đức Phanxicô bị phát tán khi ngài đang làm việc, kể cả bức ảnh ngài rửa tội cho một em bé. Nhưng với tính cương nghị của ngài, ngài không muốn tự đề cao, ngài không muốn bị chụp hình khi nằm trên giường bệnh.

Bên cạnh những ghi chép lịch sử liên quan đến lịch sử của giáo hoàng, câu hỏi trung tâm vẫn là quyền “riêng tư” của người đã 88 tuổi, họ không bị buộc phải cho công chúng thấy mình trong tình trạng suy yếu khi phải dùng máy trợ hô hấp. Trong lần họp báo ngày 21 tháng 2, các bác sĩ bệnh viện Gemelli trả lời các nhà báo: “Quý vị có muốn người mẹ chín mươi tuổi của mình bị đưa ra trước công chúng trong bộ đồ ngủ không?”

Tối thứ năm, Đức Phanxicô phát sóng thông điệp thu thanh, với giọng nói khàn khàn đau đớn, ngài cám ơn giáo dân đến Quảng trường Thánh Phêrô cầu nguyện cho ngài. Giáo dân hiểu được khó khăn của ngài. Chúng ta cần thận trọng trong thời gian này để tránh cho ngài những mệt mỏi không cần thiết.

Marta An Nguyễn dịch